چرا امام حسن با علم به مسموميت آب آن را نوشيد

امام حسن(ع) مي دانست آب زهرآلود است و خورد و خودكشي كرد. پاسخ بفرماييد.

جواب:

سيد مرتضي(از اولين متكلمان شيعه) در مورد علم امام گفته است:




لازم نيست كه امام(ع) علوم غيب و هر آن چه را كه شده و خواهد شد بداند؛ چون لازمة اين ديدگاه مطالب زير است:




1ـ امام با خدا درهمة علوم شريك است،




2ـ علم امام غير متناهي است،




3ـ علم امام از جانب خويش است.




هيچ كدام از لوازم فوق قابل قبول نيست؛ چون اوّلاً: امام در همة علوم با خدا شريك نيست.




ثانياً: علم امام متناهي است.




ثالثاً: با دلائل مختلف ثابت شده كه علم امام از ناحية خدا است.




بنابراين هر علمي كه از ناحية خدا باشد، همانند: امور غيبي و اخبار گذشته و آينده، امري قابل قبول است وگرنه لازم نيست كه امام عالِم به همة آن ها باشد. در نتيجه لازم نيست قائل شويم امام از زمان وفات [يا شهادت] و يا چگونگي قتل خود به گونة تفصيل آگاهي داشته باشد.




دربارة اميرالمؤمنين(ع) اخبار زيادي رسيده است كه حضرت زمان شهادت و قاتل خود را مي شناخت، ولي نمي پذيريم كه يقيناً عالِم به زمان شهادت خويش نيز بود؛ چرا كه اگر ميدانست، واجب بود قاتل را از خود دور كند و با دست خويش، خود را به كشتن ندهد.




شيخ مفيد نيز كه متكلم بزرگ شيعي است، در مورد اجماع دانشمندان شيعي به علم امام بر همه حوادث مي فرمايد:




شيعيان چنين اجماعي ندارد كه امام عالِم به هر چيزي باشد، گرچه يك اجماع در اين زمينه داريم كه امام حكم هر مسئله اي را كه واقع شود مي داند؛ نه اين كه عالم به همة وقايع و حوادث يا شرح و تفصيل باشد، البته مانعي نيست كه امام عالم به كليّات حوادث باشد. اين علم از ناحية خدا است. اين ديدگاه كه امام وقوع هر حادثه اي را با شرح و تفصيل بداند، چون كه ادعايي بي دليل است، نمي توانيم آن را بپذيريم.




ثانياً:در موضوع علم حضرت علي(ع) به قاتل و زمان قتل خود، اخباري در دست داريم كه مي گويد: حضرت علي(ع) از شهادت خود آگاهي داشت و قاتل خود را مي شناخت؛ اما از آگاهي امام از زمان شهادت خود خبري به تفصيل نرسيده است.




از مجموع نظريات مرحوم مفيد و سيد مرتضي استفاده مي شود كه: لازمة علم غيب امام اين نيست كه به تفصيل از چگونگي شهادت و زمان آن با خبر باشد.




رواياتي در موضوع علم امام داريم كه اين ديدگاه را تأييد مي كند؛ از جمله:




1ـ از امام صادق(ع) نقل شده است: "هرگاه امام اراده كند كه چيزي را بداند، خداوند آن را به او تعليم مي دهد".




2ـ از امام صادق(ع) رسيده است كه: "امام هر زمان كه بخواهد بداند". در بعضي از نقل ها آمده است: "هر وقت بخواهد بداند، به او اعلام مي شود".




3ـ معمّر از امام صادق(ع) پرسيد: آيا شما عالِم به غيب هستيد؟




امام فرمود: "[گاهي در هاي علم به روي ما] باز مي شود، پس مي دانيم و گاهي درهاي علم بسته مي شود، پس نمي دانيم".




مفاد روايات به شرح زير است:




1ـ علم غيب امام دائمي نيست و هر وقت بخواهد بداند، مي داند.




2ـ بعضي از اخبار غيبي را كه لازم نباشد، امام نمي داند. آگاهي امامان از كيفيّت و زمان شهادت خود، از يكي از دو مقولة فوق خارج نيست.




نتيجه: مطابق روايات و نظر بزرگان، اين ديدگاه كه امام حسن مجتبي(ع) از زهر آلود بودن آب يا غذا آگاهي به نحو تفصيلي داشته، ديدگاه صحيحي نيست.




نظر ديگر ميال عالمان شيعي آن است كه اصولاً در امور عادي زندگي، امامان مأمور به بهره گيري از علم غيبي نبودند، بلكه تكليف داشتند كه همانند مردم عادي زندگي كنند و همانند مردم به دنبال كسب آگاهي و اخبار و اطلاعات و روزي باشند؛ بنابراين اگر چه آن ها چون اراده كنند از اخبار و حوادث غيبي آگاه شوند، مي توانستند آگاه شوند، اما در اموري كه مكلّف به كسب علم عادي و شيوه هاي رسمي براي دست يافتن به آگاهي ها و اخبار بودند، ارادة علم غيبي نمي كردند.