بازگشت

الف - مشروعيت بخشي به خلافت خلفاي سه گانه


معاويه براي اين هدف از شخصيت هاي ديني و روحاني وابسته استفاده کرد تا به خيال خود زمينه کم رنگ شدن احاديث نبوي در مورد علي عليه السلام را فراهم سازد. لذا او بارها از کارگزاران خود مي خواست:



1- «با کمال دقت راوياني را که طرفدار عثمان هستند و در فضايل او سخن مي گويند، شناسايي کنيد و در مجامع شرکت دهيد و بزرگ بداريد و نام آنان را به همراه روايات و احاديث آن ها درباره عثمان و پدرش براي من بفرستيد.» (36)



به اين ترتيب در مدت زماني اندک احاديث متنوعي در مورد عثمان خلق شد.



2- او همچنين به کار گزارانش فرمان داد چون روايات درباره عثمان زياد شده، از اين پس به گويندگان و نويسندگان بگوييد درباره ابوبکر و عمر و ديگر صحابه حديث بسازند. هر حديثي را که درباره ابوتراب شنيديد، آن را رها نکنيد، مگر اين که حديثي از صحابه در رد آن براي من نقل کنيد. چنين رواياتي چشم مرا روشن و ادله و حجت مربوط به ابوتراب را کم رنگ تر مي کند و حجت شان را باطل مي سازد.» (37)



اين سياست چنان پيش رفت که هر کسي حديثي از پيامبر صلي الله عليه و آله نقل مي کرد، ديگر به حديث او با شک و ترديد نگاه مي کردند. امام باقر عليه السلام در مجلسي براي آگاهي مردم از اين گونه احاديث بيش از صد مورد را خواند و فرمود:



«مردم گمان مي کنند اين گونه احاديث صحيح است. آن گاه فرمود: هي والله کلها کذب و زور (38) اين ها همه به خدا قسم، دروغ و بهتان است.»



ابان بن تغلب مي گويد: «خدمت امام باقر عليه السلام عرض کردم: بعضي از آن احاديث را بيان فرماييد امام فرمود: رووا ان سيدي کهول اهل الجنة ابوبکر و عمر و ان عمر محدث و ان الملک يلقنه و ان السکينة تنطلق علي لسانه و ان عثمان الملائکة تستحيي منه ... (39)



روايت مي کنند که ابوبکر و عمر دو آقاي پيران اهل بهشت هستند و مي گويند عمر از ملائکه خبر مي گرفت و ملائکه مطالب را به وي تلقين مي کردند و آرامش و وقار بر زبانش جاري مي شد و مي گويند عثمان کسي است که ملائکه از او حيا مي کنند ... پس امام فرمود: به خدا قسم همه اين ها دروغ است.»

پاورقي

36) انظروا من قبلکم من شيعة عثمان و محبيه و اهل ولايته و الذين يرون فضائله و مناقبه فادنوا مجالسهم و قربوهم و اکرموهم و اکتبوا لي لکل مايروي کل رجل منهم و اسمه و اسم ابيه و عشيرته. نهج البلاغه ابن ابي الحديد، ج 3، ص 15، 16.



37) ان الحديث في عثمان قد کثر و فشا في کل مصر و في کل وجه و ناحيه فاذا جاءکم کتابي هذا فادعوا الناس الي الرواية في فضائل الصحابة و الخلفا الاولين و لا تترکوا خبرا يرويه احد من المسلمين في ابوتراب الا و اتوني بمناقض له في الصحابة مغتعله فان هذا احب الي و اقر لعيني و ادحض لحجة ابي تراب و شيعته » . همان، ج 3، ص 16.



38) سليم بن قيس، صص 68، 69.



39) اسد الغاية، ج 3، ص 215 منتخب کنزالعمال با حاشيه منه احمد بن حنبل، ج 5، ص 2.