دريغا كه بسيارى از مورخان،تصورى را كه راجع به رهبرى امام وناتوانى و عقب گرد وى در مقابل فشار حوادث در ميان آنان شايع شده است با تاكيد باز ميگويند و اعلام ميكنند كه آن امام با رضاى خود از حق خويش چشم پوشيد تا فتنه را بخواباند يا اين عقيده را مى پراكنند كه او به انقلاب خيانت كرد و آنرا بى جنگ و كشتار تسليم معاويه يعنى دشمن اسلام كرد تا خود درآسايش و راحت به سر برد...اين چنين و با كمال سادگى!



اين عقيده شايع،به ظن غالب از آن روست كه مورخان مزبور چنين پنداشته اند كه نقش پيشوايان در زندگانى،نقشى غالبا منفى بوده است تا آنانرااز زمامدارى دور كرده باشند.و البته اعتقاد مزبور نادرست و خطاست و دليل بر عدم آگاهى مورخان درباره تاريخ زندگانى پيشوايان است.زيرا با وجوديكه هميشه دشمنان پيشوايان ميكوشيدند آنانرا از زمامدارى دور كنند و از مسئوليت!117 هاى حكمفرمائى بر كنار نگاه دارند،اما آنان پيوسته و بطور مستمر، مسئوليت خود را در حفظ و نگاهدارى مكتب اسلام عمل ميكردند و بر ضد سقوط درورطه فنا،به تقويت و استوار داشتن مكتب مى پرداختند.و از انحراف و جداشدن امت از هدفهاى اسلام و از ارزشهاى آن به طور كامل جلوگيرى ميكردند.



بارى هرگونه رنج را براى حفظ مكتب متحمل مى شدند.



وقتى امام حسن(ع)با معاويه از در صلح درآمد و از حكومت كناره گرفت،رو به سوى دگرگونسازى امت و نگاهدارى آن از خطرهائى شد كه اورا تهديد ميكرد و به نظارت بر پايگاههاى مردمى پرداخت مردم را به نيازها وخواسته هاى اسلامى آگاهى داد و منظورهاى دگرگونسازى مكتبى را براى اسلام تعبيه كرد و برانگيختن امت را از نو وجهه همت قرار داد.



اين نقش مثبت امام(ع)و تحرك وى در صحنه حوادث سبب آن شد كه زير نظر حكومت قرار گيرد.اين امور آشكارا نشان ميدهد كه دولت وقت ازامام(ع)وحشت داشت و او را قدرتى ميدانست كه احساس ملت و آگاهى روز افزون آن پشتيبان اوست.



بارى،خطر انقلاب بر ضد ستم بنى اميه از سوى امام،در دل حكومت خلجان داشت.شهيد كردن امام(ع)باز هر دليل بزرگى است بر كار و فعاليت امام و بر سعى و كوشش خستگى ناپذير آن بزرگوار در برانگيختن امت و بيدارساختن او از نو.



امام(ع)از رهبرى امت و برآوردن نيازهاى آن،از مبارزه خوددارى نمى فرمود.معاويه به خوبى مى فهميد كه امام(ع)صاحب مكتب و هدف است و ناچار براى اجراى رسالت خود از هيچ كوششى خوددارى نميكند و همه سعى خود را در راه اعتلاى مكتب و روشهاى دگرگونسازى به كار مى برد.