تـلاشـهـاي حـسـاب شـده مـعـاويـه در ايجاد شكاف و ياءس در سپاه عراق بسيار مؤ ثر بود. اين تـلاشـهـا نه تنها روح مقاومت و پايداري آنان را در هم شكست ، بلكه زمينه مساعدي براي پديد آمدن روح تمرّد و نافرماني فراهم ساخت ؛ بگونه اي كه اثر آن به ديگر سپاهيان نيز سرايت كـرد و بـسـيـاري از آنـان ـ بـه گـمـان ايـنـكـه پـيـروي از رؤ سـاي قبايل ، منافع آنان را تاءمين خواهد كرد ـ مخفيانه به سوي معاويه روانه شدند.

بدون شكّ، خيانت فرماندهي همچون (عبيداللّه بن عباس) كه پسر عموي امام (ع) محسوب مي شد، هـمـچـنـيـن تعداد زيادي از رجال متنفّذ و وابستگان به فاميلهاي معروف ، و در پي آنان ، هشت هزار نـيـروي رزمـي و نـيـز شـايـعـه پـراكـنـي هـا و دروغ پـردازيـهـاي پـيـاپـي عـوامـل مـعـاويـه ، شـكاف عميقي در ميان باقي مانده نيروها ايجاد كرد و آنان را در برابر شصت هزار نيروي شامي، در سراشيبي سقوط و شكست حتمي قرارداد.