حمد و سپاس پروردگار متعال را كه توفيق داد، در مورد مهم ترين مسئله زندگى بشر كه رمز حقيقى سعادت انسانهاست ، در تاريخ زندگى و سيره و سخن حضرت مجتبى عليه السلام كه الگوى تمام عيار و سرمشق جاودانه براى انسان ، در تمام اصل ها و نسل هاست ، كاوش نموده و نقاط برجسته تربيتى - اخلاقى را در زواياى گفتار و رفتار آن حضرت يافته و با توضيحات لازم براى مربيان و والدين و به ويژه خانواده هاى جوان تقديم نمايم .

ضرورت طرح اين موضوع ، افزون بر اهميتى كه در خود مسئله تربيت مى باشد به نقطه نظرات شخصيتى بر مى گردد كه خود نمونه بارزى از يك انسان كامل و تربيت يافته در مكتب نبوى ، علوى و فاطمى است و هم چنين پرورش دهنده فرزندانى است كه هر كدام به نوبه خود به عنوان اسوه هاى عالى و تجلى ارزش هاى والاى انسانى در تاريخ بشر مى درخشند. همان شخصيتى كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در مورد وى مى فرمايد:

حسن پسر من است ، او از من است . او نور چشم من و روشنايى قلب من مى باشد او ميوه جان من است ، او سيد و آقاى جوانان اهل بهشت است او حجت خدا بر امت من مى باشد. دستورات او دستورات من و سخن او سخن من است . كسى كه از او پيروى مى كند او از من است و كسى كه با دستورات او مخالفت كند از من نيست . (1)

و همچنين در مورد او و پدر و مادرش فرمود:

خداوند على و همسرش فاطمه و فرزندانش را حجت هاى خويش بر آفريدگانش قرار داده است . آنان در ميان امت من درهاى دانش اند، هر كه به آنان راه يافت به راه راست هدايت يافته است . (2)

عظمت و شكوه شخصيت حضرت مجتبى عليه السلام به حدى است كه گويندگان و نويسندگان و انديشمندان نتوانسته اند، افق هاى فكر و انديشه خود را در مورد او به جايى برسانند و تاكنون هيچ يك از ساحل نشينان اين درياى ژرف و بى كرانه ، تصور كاملى از ابعاد وجودى آن بزرگوار نتوانسته اند ارائه دهند، حتى مخالفين و دشمنان آن حضرت در مورد اسوه بودن آن حضرت در فضائل اخلاقى اتفاق نظر دارند. ابن حجر عقلانى از دانشمندان اهل سنت مى نويسد:

هنگامى كه حسن بن على از دنيا رفت يكى از دشمنان سرسخت آن حضرت در تشييع جنازه او گريه مى كرد. حسين بن على به او گفت : تو با آن همه اذيت و آزار و مخالفت كه در مورد برادرم روا مى داشتى باز هم گريه مى كنى ؟! او گفت : كه من با كسى دشمنى مى كردم صبورتر و حليم تر از اين كوه ها بود. (3)

و بالاخره در مورد مقام بلند و رفيع آن حضرت همين قدر كافى است كه امام باقر عليه السلام مى فرمايد: ما كلم الحسين بين يدى الحسن اعظما له ؛ (4) امام حسين عليه السلام به خاطر عظمت امام حسن عليه السلام هيچ گاه در مقابل سخن او حرفى نمى زد. و حضرت سيدالشهداء با آن جلالت و بزرگوارى خويش در مقابل رفتار و گفتار حضرت مجتبى در مدت امامت آن حضرت تسليم محض بود.