فكر و انديشه، و يا تامّل و تدبّر، آن گاه ارزش حقيقي و عيني خويش را نشان مي دهد كه منجر به عمل و تلاش و سعي و كوشش شود، وگرنه تفكري كه منهاي عمل باشد، ارزش واقعي نخواهد داشت. در واقع فكري مطلوب و كارساز است كه به عمل و تلاش بينجامد.



يكي از انتظارات امام حسن عليه السلام اين است كه بندگان الهي در كنار علم و انديشه، اهل تلاش و عمل باشند. آن حضرت فرمود: «اِتَّقُوا اللّهَ عِبادَ اللّهِ وَ جِدُّوا في الطَّلَبِ وَ تِجاهِ الْهَرَبِ وَ بادِرُوا الْعَمَلَ قَبْلَ مُقَطِّعاتِ النَّقِماتِ وَ هادِمِ الَّذّاتِ، فَاِنَّ الدُّنْيا لا يدُومُ نَعيمُها وَلا تُؤمَنُ فجيعُها وَلا تَتَوَقّي مَساويها، غُرُورٌ حائِلٌ وَ سِنادٌ مائِلٌ؛(12) اي بندگان خدا! پرواپيشه باشيد و براي رسيدن به خواسته ها تلاش كنيد و از كارهاي ناروا بگريزيد و قبل از آنكه ناگواريها به شما روي آورند و نابود كننده لذات [يعني مرگ] فرا رسد، به كار[هاي نيك[ مبادرت ورزيد، پس براستي نعمتهاي دنيا دوام ندارند و [كسي از] خطرات و بديهاي آن در امان نيست.[دنيا[ فريبكار زودگذر و تكيه گاهي سست و بي اساس است.»



نكته ديگري را كه حضرت مجتبي عليه السلام علاوه بر اصل تلاش و عمل گوشزد مي كند و انتظار دارد كه به آن توجّه شود، اين است كه انسان هم بايد براي دنيا كار و تلاش كند و هم براي آخرت. كلام نغز و دلنشين امام حسن عليه السلام در اين باره چنين است: «وَ اعْمَلْ لِدُنْياكَ كَاَنَّكَ تَعيشُ اَبَدا وَ اعْمَلْ لآخِرَتِكَ كَاَنَّكَ تَمُوتُ غَدا؛(13) براي دنيايت چنان كار كن كه گويا براي هميشه [در اين دنيا] خواهي بود. و براي آخرتت [نيز چنان] سعي و تلاش كن كه گويا فردا از دنيا خواهي رفت.»



طالب علمي به عالمي گفت: نيمه شبها و قبل از سحرها بيدار مي شوم، درس بخوانم بهتر است و يا نماز شب؟ عالم در جواب او گفت: كاري كن كه هم درس بخواني و هم نماز شب. نه درس فداي نماز شب و عبادت شود، و نه عبادت فداي درس و منبر، نه كار بخاطر عبادات مستحبي و... كنار گذاشته شود، و نه عبادات واجب و مقداري مستحبّ بخاطر كار يا اضافه كاري به تأخير افتاده و يا از دست برود.