امام حسن (ع) شب سه شنبه پانزدهم رمضان سال سوم هجرت در شهر مدينه متولد شد. رسول الله (ص) به خانه اميرالمؤمنين علي (ع) آمد تا ولادت سبط اكبر را به علي و فاطمه عليهما السلام تبريك گويد. قبل از ورود پيامبر (ص) حضرت زهرا عليها سلام به حضرت علي (ع) گفت كه نامي براي فرزندمان انتخاب كن، فرمود: من در نامگذاري از رسول الله (ص) سبقت نمي گيرم. وقتي پيامبر بر آنها وارد شد و تولد آن بزرگوار را تبريك و تهنيت گفت، حضرت امير(ع) از پيامبر(ص) خواست كه نامي براي او انتخاب كند، پيامبر(ص) نيز فرمود: من در نامگذاري اين مولود از خدا سبقت نمي گيرم. در اين هنگام جبرئيل به محضر رسول خدا(ص) شرفياب شد و عرض كرد كه خداوند تبارك و تعالي ضمن سلام و تبريك نام اين مولود را حسن نهاد.

روايت شده كه چهره مبارك سرخ و سفيد بود، ديده هايش گشاده و بسيار سياه بود، موهايش مجعد و بنابر نقل پدر بزرگوارش اميرالمؤمنين علي (ع) از نظر شكل و شمايل شباهت زيادي به رسول الله (ص) داشت.

روز هفتم ولادتش جبرئيل براي تهنيت به محضر رسول خدا (ص) نازل شد و درخواست نمود كه نام او را انتخاب نمايند و برايش عقيقه كنند و در همان روزها بود كه (أذّنَ رسول الله (ص) في اذُن الحسن بن علي) رسول الله (ص) در گوش امام حسن (ع) اذان گفت.

در اينجا لازم مي دانم توجه خوانندگان گرامي را به اين سه موضوع مهم كه بايد در نخستين روزهاي تولد انجام گيرد جلب نمايم.

1- نامگذاري:

همان طور كه در كتاب فاطمه(س) أسوه زنان اشاره شده، مسأله نام براي فرزندان جزء حقوق اوليه فرزندان است.

(اميرالمؤمنين علي (ع) مي فرمود):

(حق الولد علي الوالد أن يحسنَ إسمه)

از حقوق فرزند اين است كه پدر اسم خوب برايش انتخاب كند.

2- گفتن أذان و اقامه بر گوش راست و چپ فرزند:

حتماً عنايت داريد كه بچه از همان ساعات اول تولد دستگاه گيرندگي و فراگيريش فعالانه كار مي كند و دقيقاً حركات و رفتار اطرافيان در سعادت و شقاوت آينده او نقش دارد. بنابر اين نداي ملكوتي أذان و اقامه به گوش طفل نو رسيده كه نداي توحيد و نبوت و امامت است در اعماق جانش اثر مي گذارد و فطرت خام و پاكيزه اش را شكوفا مي سازد.

3- مسأله عقيقه:

اين هم يك نوع بيمه عمر براي نوزاد است. امام صادق (ع) درباره اهميت آن در پاسخ شخصي كه گفت نمي دانم پدرم براي من عقيقه كرده يا نه فرمود: عقيقه بكن و او هم در سنين پيري براي خود عقيقه كرد.

عقيقه كه درحكم يك صدقه مستحب، بحساب مي آيد كشتن يك گوسفند و تقسيم آن بين فقرا و مستمندان است و البته بهتر آن است كه اولياء نوزاد از آن نخورند.

ديگر باره امام صادق (ع) فرمود: رسول الله (ص) با دست مبارك خود براي امام حسن (ع) عقيقه كرد و در آن هنگام گفت:

(بسم الله عقيقه عن الحسن و قال اللهمَّ عظمها بعظمه و لحمها بلحمه، و دمها بدمهَ و شعرها بشعره اللهم اجعلها و قاءً لمحمدٍ و آله)

به نام خدا عقيقه اي است براي حسن(ع) سپس فرمود: استخوان آن به استخوان او، گوشتش به گوشت بدن او و خونش نثار خون او و مويش به موي او؛ بار پروردگارا اين عقيقه را سپري براي محمد و آلش قرار بده.

قبل از ولادت امام حسن مجتبي (ع) زني به نام ام الفضل به خدمت رسول الله (ص) عرض كرد:

« رأيت كان عضواً من أعضائك في بيتي قال خيراً رأيت تلد فاطمه غلاماً فترضعيه بلبن قثم فولدت الحسن فأرضعيه بلبن قثمٍ»

در خواب ديدم كه عضوي از اعضاء شما درخانه من است. پيامبر (ص) فرمود: خواب خوبي ديده اي به همين زودي فاطمه(س) پسري به دنيا خواهد آورد و تو او را شير فراوان خواهي داد. امام حسن (ع) متولد شد و ام الفضل او را شير كافي داد.